Take home message
- Kefir (althans aangetoond zijn bepaalde werkzame stammen in kefir) verhoogt de slijmproductie in de darm, zorgt voor een dikker darmslijmvlies en onderdrukt ontstekingsreacties. Door de relatie darm-huid, of darm-hersenen kun je een verklaring vinden, waarom een verbetering van deze darmfuncties een bijdrage levert aan allergieën op de huid en een betere stemming. Wel lijkt het erop, dat je kefir geregeld moet innemen.
Kefirs
Kefir of kefir is niet allemaal hetzelfde. Door de commercialisering worden er inmiddels kefirs verkocht, waarvan je je af moet vragen of het zijn naam waardig is. Het begrip ‘kefir’ is niet beschermd in Nederland, en derhalve kun je er van alles onder verkopen. Eerder hebben we al verklaard, waar kefir vandaan komt en hoe kefir traditioneel gemaakt wordt op basis van het ‘kefir-plantje’, een soort koraalrif uit melksuikers en eiwitten, waarin en waarop bacteriën en gisten leven en zich vast hechten. Onderzoek naar de genetische samenstelling van dit mini-koraalrif geeft aan, dat je te maken hebt met ruim 50 soorten en stammen van micro-organismen. Er zijn kefir-cultures in omloop, met en zonder gisten en oplopend tot ongeveer 10 verschillende soorten, die men gevriesdroogd aanbiedt.
Onderzoek onder volwassenen, die minstens twee weken rauwmelkse kefir dronken, laat zien, dat diegene die of problemen hebben met allergische aandoeningen dan wel aangeven, dat hun immuniteit niet op orde is, het sterkste baat hebben bij de kefir-consumptie (Baars et al., 2019). Verder worden er een aantal aanvullende fenomenen genoemd van mensen die kefir gebruiken; ten eerste merkt men, dat de dagelijkse inname in kleine hoeveelheden van belang is. Na 3 weken vakantie zonder kefir kunnen bijvoorbeeld huidklachten weer terugkomen, maar na de herstart van de kefir-consumptie verdwijnen de klachten weer. Verder merken mensen op, dat zij minder baat hebben bij een commerciële kefir, maar na omschakeling op een rauwmelkse kefir hun gezondheid verbeterde.
Hoe werkt kefir?
Hoe kun je dit duiden en waar wordt dit ondersteund in de literatuur? Franse onderzoekers (Carasi et al. 2015) deden een mooie studie in muizen. Daartoe maakten zij gebruik van verschillende, geselecteerde stammen Lactobacillus kefiri, afkomstig uit de kefirknolletjes, die men apart vermeerderde. Gekozen werd in het muizenonderzoek voor een stam, met sterke ontstekingsremmende eigenschappen. Muizen van 4 weken oud kregen dagelijks 108 CFU gedurende 7 of 21 dagen. Men beoordeelde de darmflora in de muizenkeutels, maar ook werd gekeken naar het weefsel van de dunne en de dikke darm. Verder werd er naar de cytokines gekeken in de darm. Cytokines zijn signaal-moleculen, die een rol spelen bij de afweer en immuniteit. Zij worden op verschillende plaatsen uitgescheiden en zijn een aanwijzing voor het stimuleren van een ontstekingsreactie of juist het remmen ervan. Daarbij gaat het telkens om de verhouding tussen de pro-inflammatoire Th1 en de anti-inflammatoire Th2-respons. De verhouding tussen Th1/Th2 is van belang. De onderzoekers zagen, dat de darmslijmhuid hierbij een rol speelde.
Na consumptie van de L.kefiri stam wordt duidelijk, dat er allerlei slijmstoffen (mucus) in zowel dunne als dikke darm verhoogd zijn. Dit gaat gepaard met een verhoging van de bacterie-concentratie van L.kefiri in de darm en veranderingen van het darm-microbioom. Ook de dikte van de darmslijmhuid neemt toe, wat betekent, dat grote moleculen uit het voedsel (antigenen) niet of minder gemakkelijk door de darmwand in het bloed kunnen komen. De darm wordt als het ware ‘meer dicht’ en afgesloten naar binnen toe. Ook is het aandeel ontsteking remmende cytokines verhoogd al na 7 dagen consumptie. Echter dit effect was nog sterker na 21 dagen consumptie van de kefir-stam. Ook in allerlei belangrijke celstructuren in de darm (zoals de Peyer’s patches, lymfeknopen) liepen de ontsteking verhogende mediatoren terug. De auteurs geven aan, dat de gebruikte stam een goed kandidaat is om ontstekingen in de darm tegen te gaan.
Terug naar de vragenlijst onder de consumenten van rauwmelkse kefir. Hoewel in deze kefir geen sprake is van heel bijzonder geselecteerde probiotisch bewezen stammen van bacteriën, zie je toch, dat de reactie van de mensen te vergelijken is met hetgeen men hier in muizen beschrijft. Mensen geven aan, dat hun darm ‘als het ware tot rust komt’, dat hun stoelgang normaliseert. Mogelijk heeft dit te maken met de slijmproductie en de dikkere darmslijmhuid, met andere woorden, de darm wordt dichter, minder poreus voor grote molekulen. Aan gezien de darm in relatie staat tot allerlei problemen met de huid, met immuunreacties en ook met alzheimer en autisme (hersenen), is het zinvol goed te bekijken, hoe de heelheid van de darm (integriteit) beïnvloed wordt door de voeding.
Er is ook een deel 1 over de werking van kefir.
Literatuur
Baars, T., Berge, C., Garssen, J., & Verster, J. (2019). The impact of raw fermented milk products on perceived health and mood among Dutch adults. Nutrition & Food Science.
Carasi, P., Racedo, S. M., Jacquot, C., Romanin, D. E., Serradell, M. A., & Urdaci, M. C. (2015). Impact of kefir derived Lactobacillus kefiri on the mucosal immune response and gut microbiota. Journal of immunology research, 2015.
